Wypłata w walizce. Dlaczego polski złoty stracił wartość w PRLu?

Wspominając czasy PRLu nie sposób zapomnieć o obowiązującej w tych czasach walucie. Stary polski złoty został wprowadzony do obiegu 30 października 1950 roku i obowiązywał do 1 stycznia 1995 roku. W tym czasie jego wartość zmieniała się oraz wielokrotnie wprowadzano do obiegu monety i banknoty o nowych nominałach. Pogarszająca się sytuacja ekonomiczna w kraju oraz hiperinflacja na przełomie lat 80-tych i 90-tych spowodowały, że Polacy mimo wypłat liczonych w milionach wcale się nie bogacili. Jakie były przyczyny spadku wartości polskiego złotego w czasach PRLu i jak z nim walczono?

Hiperinflacja

Od początku lat 80-tych XX w. ceny towarów i usług w Polsce zaczęły systematycznie rosnąć przy jednoczesnym spadku siły nabywczej złotówki. Pieniądze emitowane w nadmiarze przez Narodowy Bank Polski nie miały pokrycia w podaży dóbr konsumpcyjnych, panował deficyt budżetowy, system gospodarki centralnie planowanej zakładał monopolizację rynku, więc ceny ustalane były przez rząd, a Polacy mimo wypłaty w milionach nie mogli sobie pozwolić na podstawowe produkty. Dodatkowo dynamiczny wzrost cen przy braku wzrostu płac sprawiły, że Polacy stali się nieufni wobec swojej waluty, a w obawie przed utratą oszczędności stronili od lokowania pieniędzy w banku. Genezy spadku wartości pieniądza należy również dopatrywać się w dużym zadłużeniu zagranicznym oraz niestabilnej pozycji polskiego złotego względem dolara. W latach 1989-1990 hiperinflacja sięgała ponad 1000 procent, co spowodowało, że zaczęto produkować banknoty o nominałach od 20 tys. do 2 mln złotych. W tej sytuacji został wprowadzony w życie pakiet antykryzysowy, zwany również „planem Balcerowicza”, który miał na celu redukcję inflacji, stabilizację makroekonomiczną oraz przejście z gospodarki centralnie planowanej do rynkowej.

Denominacja

Naturalnym następstwem zmian ekonomicznych wynikających z Planu Balcerowicza była denominacja polskiego złotego. Polacy nie byli początkowo przychylnie do niej nastawieni, gdyż wciąż pamiętali poprzednią denominację przeprowadzoną w 1950 roku, kiedy złotówka straciła dwie trzecie wartości, a ludzie zostali pozbawieni swoich oszczędności. Reforma z 1995 roku była jednak dokładnie zaplanowana oraz niezbędna z punktu widzenia ekonomicznego. Zakładała zmianę waluty w stosunku 10000:1, co oznaczało, że 1 „nowy” złoty był równowartością 10 tysięcy „starych” złotych. Dzięki denominacji usprawniony został obieg pieniężny, nastąpiło wzmocnienie kursu polityki antyinflacyjnej oraz ułatwienie księgowości i ewidencji, pozbyto się krążących w obiegu fałszywek, a także zwiększyła się przejrzystość waluty i polski złoty poprawił swój wizerunek na rynku międzynarodowym.